Butlonosy potrafią używać prostych narzędzi, orki „wołają się” po imieniu, a kaszaloty w komunikacji posługują się… dialektami. To tylko niektóre z zachowań waleni przypominające umiejętności i obyczaje homo sapiens. A naukowcy wciąż odkrywają kolejne.

Walenie to rząd ssaków występujących głównie w oceanach. Należy do niego około osiemdziesięciu gatunków dużych zwierząt wodnych, m.in. delfiny, kaszaloty, morświny, wieloryby. Zwierzęta te przejawiają zachowania świadczące o ich wysokim poziomie rozwoju społecznego, a nawet zdolności do wykształcania swoistych „form kulturowych”. Naukowcy sądzą, że walenie uczą się tego typu zachowań dzięki interakcji z innymi osobnikami ze swojego gatunku bardziej niż przez nabywanie doświadczeń w sposób indywidualny. Wpisuje się to w koncepcję tzw. mózgu społecznego (lub kulturowego), zgodnie z którą inteligencja rozwinęła się na drodze pokonywania przeszkód w relacjach z dużymi grupami społecznymi. Ta teoria może odnosić się nie tylko do ludzi, ale również do waleni. Sugerują to niedawne badania przeprowadzone przez naukowców z dwóch brytyjskich uczelni: Uniwersytetu w Manchesterze i Uniwersytetu w St Andrews. Zostały one opisane na łamach periodyku „Nature Ecology and Evolution”.

Zgodnie z ustaleniami uczonych, skomplikowane zachowania związane ze współdziałaniem wielu osobników danego gatunku – takie jak polowanie czy rozwijanie dialektów służących do wzajemnej komunikacji – powiązane są z ewolucyjnym wzrostem rozmiarów mózgu u zwierząt, tzw. encefalizacją. Naukowcy sformułowali te wnioski na podstawie analizy listy skomplikowanych zachowań, zaobserwowanych u przedstawicieli 90 gatunków delfinów, wielorybów i morświnowatych. Okazało się, że im większym mózgiem cechowały się osobniki z danego gatunku, tym bardziej zaawansowane były ich zachowania społeczno-kulturowe. Do tego stopnia, że pod wieloma względami przypominały one zachowania ludzi. Jednocześnie osobniki pozostające w izolacji lub przebywające w małych grupach cechowały się mózgiem mniejszych rozmiarów.

Uczeni zgromadzili m.in. dane obserwacyjne na temat delfinów bawiących się z wielorybami fałdowcami, pomagających rybakom w połowach, a nawet naśladujących dźwięki osobników, które w danym momencie były nieobecne w stadzie, co – zdaniem badaczy – sugeruje, że te morskie ssaki mogą nawet… plotkować. Zaobserwowano również, że niektóre walenie potrafią wspólnie wychowywać młode, z którymi nie są spokrewnione, co przypomina adopcję dzieci przez ludzi.

– Istnieje pokusa twierdzenia, że jest jedna linia rozwoju ewolucyjnego, na którego czele znajdują się ludzie, a inne zwierzęta dopiero tam docierają. Tymczasem jest raczej tak, że każde zwierzę odpowiada na presję własnego otoczenia i w ten sposób przechodzi własną ścieżkę ewolucji – skomentował wyniki badań Luke Rendell, biolog z Uniwersytetu St. Andrews.

Foto: Pixabay